10 Συνηθισμένα Λάθη στις Επενδύσεις Που Μπορεί να Κάνεις

Είναι δυστυχώς πολύ συνηθισμένο να παίρνουμε αποφάσεις εν θερμώ σε ότι αφορά τα οικονομικά μας. Κι αυτό είναι εν μέρει λογικό, όταν τα χρήματα δεν μας περισσεύουν και η απώλειά τους μας κοστίζει ακόμα περισσότερο. Διάφορες προκαταλήψεις και ψυχολογικοί παράγοντες, όπως η υπερβολική αυτοπεποίθηση, ο φόβος της απώλειας και η τάση να ακολουθείς τη μάζα, μπορούν να σε οδηγήσουν σε αποφάσεις που τελικά σαμποτάρουν τους στόχους σου. 

Αυτό ισχύει ακόμα περισσότερο σήμερα, με μια αγορά που φέρνει ακόμα ζωντανές τις αναμνήσεις της πανδημίας, τον υψηλότερο πληθωρισμό των τελευταίων δεκαετιών, τις ταυτόχρονες αναταραχές στις αγορές μετοχών και ομολόγων και τον φόβο της ύφεσης. Αυτά τα γεγονότα έχουν επηρεάσει σημαντικά τη συμπεριφορά των επενδυτών, και τα αποτελέσματα δεν είναι πάντα θετικά. Επομένως, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε αυτά τα κοινά λάθη που κάνουν οι επενδυτές, ώστε να είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι να τα αποφύγουμε.

Έλλειψη Ψυχραιμίας σε Πτωτικές Αγορές

Η μεταβλητότητα και το ρίσκο είναι φυσικό κομμάτι των επενδύσεων και επομένως πρέπει να υπολογίζεται σαν τέτοιο: Από το 1980, ο S&P 500 έχει παρουσιάσει κατά μέσο όρο ενδοετήσιες πτώσεις περίπου -15%. 

Σε 16 από τα 44 χρόνια, ο δείκτης είχε ακόμη μεγαλύτερες απώλειες. Παρ' όλα αυτά, παρά τις πτώσεις, στο 75% των περιπτώσεων (ή στα 33 από αυτά τα χρόνια), οι ετήσιες αποδόσεις ήταν θετικές. 

Η συμβουλή "μην κάνεις τίποτα" όταν τα πράγματα δυσκολεύουν μπορεί να ακούγεται κλισέ, αλλά τα στοιχεία δείχνουν ότι μακροπρόθεσμα λειτουργεί. Επίσης, η διαφοροποίηση του χαρτοφυλακίου σου με την προσθήκη ομολόγων μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της μεταβλητότητας των μετοχών και να κάνει την πορεία πιο ομαλή.

Επενδύεις Χωρίς Πλήρη Κατανόηση

Ένας από τους πιο επιτυχημένους επενδυτές στον κόσμο, ο Warren Buffett, προειδοποιεί να μην επενδύεις σε εταιρείες των οποίων δεν καταλαβαίνεις το επιχειρηματικό μοντέλο. Ο καλύτερος τρόπος για να το αποφύγεις αυτό είναι να δημιουργήσεις ένα διαφοροποιημένο χαρτοφυλάκιο από ETF ή αμοιβαία κεφάλαια. Αν επιλέγεις να επενδύσεις σε μεμονωμένες μετοχές, βεβαιώσου ότι καταλαβαίνεις καλά κάθε εταιρεία που εκπροσωπούν αυτές οι μετοχές πριν επενδύσεις.

Επενδύεις Χωρίς Χρήματα στην Άκρη

Προτού ξεκινήσεις να επενδύεις, είναι σημαντικό να έχεις χρήματα στην άκρη για να καλύψεις τυχόν έκτακτες ανάγκες ή απροσδόκητα έξοδα, όπως αν χαλάσει μια οικιακή συσκευή ή αν χρειαστεί να επισκευάσεις το αυτοκίνητό σου. Ιδανικά, θα πρέπει να στοχεύεις να έχεις στο ταμείο έκτακτης ανάγκης ένα ποσό που αντιστοιχεί σε τρεις έως έξι μήνες μισθό. Είναι πολύ σημαντικό να επιλέξεις τον σωστό τύπο αποταμιευτικού λογαριασμού για το ταμείο έκτακτης ανάγκης σου. Ενώ είναι καλό να κερδίζεις τόκους, πρέπει επίσης να σκεφτείς πόσο εύκολη είναι η πρόσβαση στα χρήματά σου. 

Ευτυχώς οι ελληνικές τράπεζες μας κάνουν τη ζωή πιο εύκολη αποκλείοντας τη συνεργασία μαζί τους, καθώς τα επιτόκια που δίνουν για καταθέσεις είναι από τα χαμηλότερα στην Ευρωζώνη. Τα τελευταία χρόνια, υπάρχουν πολλές νέου τύπου τράπεζες και πλατφόρμες που προσφέρουν σχετικά καλά επιτόκια χωρίς να δεσμεύουν τα χρήματά σου.

Δεν Λαμβάνεις Υπόψη τον Πληθωρισμό

Όταν σκέφτεσαι τις αποδόσεις σου, είναι σημαντικό να λάβεις υπόψη τον αντίκτυπο του πληθωρισμού – δηλαδή τον ρυθμό με τον οποίο αυξάνονται οι τιμές των αγαθών και των υπηρεσιών με την πάροδο του χρόνου. Για παράδειγμα, ας πούμε ότι έχεις 100 ευρώ και τον επόμενο χρόνο ο πληθωρισμός είναι 10%. Θα χρειαστείς 110 ευρώ για να αγοράσεις τα ίδια πράγματα που αγόραζες με 100 ευρώ ένα χρόνο πριν. Αυτό σημαίνει ότι τα αρχικά 100 ευρώ σου έχουν χάσει 10% της αξίας τους. Ομοίως, αν η απόδοση που έχεις από τις επενδύσεις σου είναι μικρότερη από τον πληθωρισμό, τότε η "πραγματική" αξία των χρημάτων σου μειώνεται.

Δεν Διαφοροποιείς τις Επενδύσεις Σου

Όταν δημιουργείς ένα χαρτοφυλάκιο ETF ή αμοιβαίων κεφαλαίων, είναι σημαντικό να κατανέμεις την έκθεσή σου σε όλους τους βασικούς κλάδους. Αν φτιάχνεις ένα χαρτοφυλάκιο μετοχών, φρόντισε να συμπεριλάβεις όλους τους σημαντικούς τομείς. Γενικός κανόνας είναι να μην κατανέμεις περισσότερο από 5% με 10% σε οποιαδήποτε επένδυση.

Προσπαθείς να προβλέψεις την αγορά

Σε έναν ιδανικό κόσμο, οι επενδυτές θα αγόραζαν πάντα στα χαμηλά και θα πουλούσαν στα υψηλά, μεγιστοποιώντας τις αποδόσεις τους και αποφεύγοντας τις τύψεις. Ίσως πιστεύεις ότι μπορείς να χρονομετρήσεις την αγορά καλύτερα από τον μέσο επενδυτή, και μπορεί να έχεις δίκιο. Αλλά σκέψου τους κινδύνους.

Σκέψου ότι αν ένας επενδυτής έχανε τις 10 καλύτερες ημέρες στις αγορές τα τελευταία 20 χρόνια, η τελική αξία του χαρτοφυλακίου του θα μειωνόταν περισσότερο από το μισό. Και αν αυτό σου φαίνεται απίθανο, λάβε υπόψη ότι οι 7 από αυτές τις καλύτερες ημέρες συνέβησαν μέσα σε 15 ημέρες από τις 10 χειρότερες ημέρες. Ένας επενδυτής που βγήκε από την αγορά κατά τη διάρκεια αυτών των χειρότερων ημερών, μπορεί να μην ήταν πρόθυμος να ξαναμπεί τόσο γρήγορα.

Το συμπέρασμα; To timing της αγοράς είναι πολύ πιο δύσκολο απ' όσο φαίνεται, και οι συνέπειες ενός λάθους μπορεί να είναι πολύ σοβαρές.

Κοιτάς τις Επενδύσεις Σου Πάρα Πολύ

Η τακτική επανεξέταση των επενδύσεών σου είναι απαραίτητη για να διασφαλίσεις ότι βρίσκεσαι στο σωστό δρόμο για να πετύχεις τους οικονομικούς σου στόχους. Ιδανικά, θα πρέπει να ελέγχεις το χαρτοφυλάκιό σου μία ή δύο φορές τον χρόνο. Είναι όμως σημαντικό να μην το επανεξετάζεις πολύ συχνά, γιατί αυτό μπορεί να σε μπερδέψει σχετικά με την πραγματική απόδοση των επενδύσεών σου. 

Για παράδειγμα, ορισμένα περιουσιακά στοιχεία, όπως οι μετοχές, παρουσιάζουν συχνές διακυμάνσεις, με αποτέλεσμα η αξία τους να ανεβαίνει ή να κατεβαίνει μέσα στην ημέρα. Παρακολουθώντας τις επενδύσεις σου σε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, μπορείς να έχεις μια πιο ακριβή εικόνα της απόδοσής τους και να αποφασίσεις αν χρειάζονται προσαρμογές.

Κυνηγάς τα νέα αντί να ακολουθείς ένα σχέδιο

Το 2021, η τρέλα με τις "μετοχές meme" έκανε εκατομμυριούχους από τη μια μέρα στην άλλη. Ο φόβος να χάσουν την ευκαιρία οδήγησε πολλούς επενδυτές να ρίξουν τα χρήματά τους σε μετοχές όπως η GameStop, που εκτοξεύτηκαν απότομα, και πολλοί από αυτούς κατέληξαν με να χάσουν χρήματα όταν οι μετοχές κατέρρευσαν μέσα σε λίγες εβδομάδες. Πιο πρόσφατα, αρκετοί επενδυτές φοβήθηκαν ύφεση το 2023 και κράτησαν τα χρήματά τους σε μετρητά. Όσοι το έκαναν, έχασαν τα μεγάλα κέρδη των παγκόσμιων αγορών, καθώς ο δείκτης MSCI World ανέβηκε +24% μέσα στη χρονιά.

Είτε πρόκειται για ενθουσιασμό είτε για πανικό, οι άνθρωποι τείνουν να κολλάνε σε βραχυπρόθεσμες τάσεις που οδηγούν σε συναισθηματικές αποφάσεις, εκτροχιάζοντας τους μακροπρόθεσμους στόχους τους. Το να φτιάξεις ένα σχέδιο είναι εύκολο, αλλά το δύσκολο είναι να το τηρήσεις. Αναγνωρίζοντας την τάση μας να κυνηγάμε τα πρωτοσέλιδα, μπορούμε να αποφύγουμε αυτό το λάθος.

Η ιστορία έχει δείξει ότι η επένδυση σε ένα διαφοροποιημένο χαρτοφυλάκιο, ευθυγραμμισμένο με τον χρονικό σου ορίζοντα και την ανοχή σου στον κίνδυνο, και η προσήλωση σε αυτό, συνήθως αποφέρει μακροπρόθεσμα κέρδη, ανεξάρτητα από τον "κίνδυνο της ημέρας". Πάντα θα υπάρχουν γεγονότα και κίνδυνοι που μπορεί να σε πείσουν να βγεις από την αγορά και να μείνεις εκτός. Αλλά ο επενδυτής που παραμένει στην αγορά, ακόμα και σε δύσκολους καιρούς, είναι αυτός που τελικά απολαμβάνει τα οφέλη.

Παίρνεις Αχρείαστα Ρίσκα

Όταν σκέφτεσαι τα χρήματά σου, τι σημαίνει για σένα "κίνδυνος"; Μπορεί να φέρνεις στο νου σου γεωπολιτικές κρίσεις, πτωχεύσεις, προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα ή φούσκες περιουσιακών στοιχείων και τις μαζικές πωλήσεις που αυτά μπορούν να προκαλέσουν. Αλλά σκέφτεσαι και κινδύνους όπως να ξεμείνεις από χρήματα, να χάσεις την αγοραστική σου δύναμη λόγω πληθωρισμού ή να μην έχεις αρκετή ρευστότητα για να καλύψεις μια έκτακτη ανάγκη;

Κάθε απόφαση για την κατανομή των περιουσιακών στοιχείων σου συνοδεύεται από συμβιβασμούς. Για παράδειγμα, τα μετρητά μπορεί να προσφέρουν ασφάλεια στις πτώσεις της αγοράς, αλλά τα τελευταία 30 χρόνια δεν έχουν αποφέρει σχεδόν καμία απόδοση προσαρμοσμένη στον πληθωρισμό. Από την άλλη, οι μετοχές, αν και ιστορικά έχουν προσφέρει σημαντική αύξηση κεφαλαίου σε μεγάλους χρονικούς ορίζοντες, είναι αρκετά ασταθείς και ίσως δεν είναι η καλύτερη επιλογή για χρήματα που θα χρειαστείς σύντομα.

Γι' αυτό είναι σημαντικό να κάνεις έναν ολοκληρωμένο οικονομικό σχεδιασμό. Χωρίζοντας τον πλούτο σου σε κατηγορίες με συγκεκριμένους στόχους, από τις καθημερινές ανάγκες έως τους μακροπρόθεσμους στόχους, μπορείς να πάρεις καλύτερες αποφάσεις σχετικά με τους συμβιβασμούς κινδύνου που είσαι διατεθειμένος να αναλάβεις για να πετύχεις τους οικονομικούς σου στόχους.

Δεν μαθαίνεις από τα λάθη σου

Κάποιες από τις επενδυτικές σου αποφάσεις θα είναι πιο επιτυχημένες από άλλες. Ωστόσο, τόσο οι καλές όσο και οι κακές αποφάσεις είναι εξίσου σημαντικές για να καταλάβεις ποιες στρατηγικές λειτουργούν καλύτερα. Ενώ είναι καλό να αναγνωρίζεις τις επενδυτικές σου επιτυχίες, είναι εξίσου σημαντικό να επανεξετάζεις τις αποφάσεις που δεν πήγαν όπως ήθελες. Αφιέρωσε χρόνο για να κατανοήσεις τα λάθη σου, γιατί αυτό σε βοηθά να βελτιώσεις τις μελλοντικές σου επιλογές και να αποφύγεις να τα επαναλάβεις.

Συμπέρασμα

Τα συνηθισμένα λάθη στις επενδύσεις περιλαμβάνουν την ανεπαρκή έρευνα, την αντίδραση με βάση τα συναισθήματα, την έλλειψη διαφοροποίησης του χαρτοφυλακίου, την απουσία σαφών επενδυτικών στόχων, την αδυναμία κατανόησης της ανοχής σου στον κίνδυνο, την εστίαση μόνο στις βραχυπρόθεσμες αποδόσεις και την αδιαφορία για τις χρεώσεις και τα κόστη.