Περιεχόμενα
Ο κανόνας 50-30-20 είναι μια απλή μέθοδος προσωπικού προϋπολογισμού. Στην ουσία προτείνει να χωρίζεις το καθαρό εισόδημά σου σε τρεις κατηγορίες δαπανών: Το 50% πηγαίνει για τις ανάγκες σου, το 30% για τις επιθυμίες σου και το 20% για αποταμιεύσεις.
Ο κανόνας αυτός έγινε ευρέως γνωστός από την γερουσιαστή των ΗΠΑ, Ελίζαμπεθ Γουόρεν και το βιβλίο της της "All Your Worth". Αυτός ο απλός και λογικός κανόνας μπορεί να σε βοηθήσει να φτιάξεις έναν προϋπολογισμό που θα μπορείς να ακολουθήσεις μακροπρόθεσμα, ώστε να πετύχεις τους οικονομικούς σου στόχους.
Πώς Να Τον Υπολογίσεις;
Το μηνιαίο καθαρό σου εισόδημα είναι το ποσό που σου μένει μετά τη φορολογία. Για να υπολογίσεις το καθαρό εισόδημά σου, παίρνεις το μικτό σου μισθό και αφαιρείς τους φόρους. Πιθανόν να έχεις και άλλες κρατήσεις από τον μισθό σου, όπως για ασφάλιση υγείας ή αυτόματες πληρωμές. Μην αφαιρείς αυτές τις κρατήσεις από τον μικτό μισθό. Αν τις έχεις βάλει μαζί με τους φόρους, πρέπει να τις διαχωρίσεις — αφαιρείς μόνο τους φόρους από τον μικτό σου μισθό για να γίνει σωστά ο υπολογισμός.
Ο πιο απλός τρόπος για να υπολογίσεις το καθαρό σου εισόδημα είναι να χρησιμοποιήσεις έναν υπολογιστή καθαρού μισθού στο διαδίκτυο. Μπορείς επίσης να δεις τη μισθοδοσία σου, που συνήθως αναφέρει τόσο το μικτό όσο και το καθαρό σου εισόδημα.
Για παράδειγμα, αν ο μικτός μισθός σου είναι 1.500 ευρώ το μήνα και οι φόροι είναι 300 ευρώ, το καθαρό εισόδημα που θα πάρεις στο χέρι θα είναι 1.200 ευρώ. Με βάση λοιπόν αυτό το ποσό θα κάνουμε τους υπολογισμούς μας.
50%: Απαραίτητες Ανάγκες
Οι ανάγκες είναι τα έξοδα που πρέπει να καλύψεις οπωσδήποτε και τα πράγματα που είναι απαραίτητα για να ζεις. Το μισό σου εισόδημα μετά τη φορολογία θα πρέπει να είναι αρκετό για να καλύψει αυτές τις ανάγκες. Αν ξοδεύεις πάνω από το 50% για τις βασικές σου ανάγκες, ίσως χρειάζεται να περιορίσεις τις επιθυμίες σου ή να προσαρμόσεις τον τρόπο ζωής σου.
Αυτό μπορεί να σημαίνει να μετακομίσεις σε ένα μικρότερο σπίτι, να επιλέξεις ένα πιο οικονομικό αυτοκίνητο ή να μαγειρεύεις περισσότερο στο σπίτι αντί να παραγγέλνεις φαγητό απ' έξω. Παραδείγματα αναγκών είναι:
Ενοίκιο ή δόσεις στεγαστικού δανείου
Δόσεις αυτοκινήτου
Σούπερ μάρκετ
Ασφάλεια και ιατρική περίθαλψη
Πληρωμές λογαριασμών και κοινής ωφέλειας
30%: Προσωπικές Επιθυμίες
Εδώ μπαίνουν όλα αυτά που δεν είναι απαραίτητα, αλλά κάνουν τη ζωή σου πιο ευχάριστη. Μπορείς, για παράδειγμα, να γυμνάζεσαι στο σπίτι αντί να πληρώνεις συνδρομή σε γυμναστήριο ή να δεις τον αγώνα στην τηλεόραση αντί να αγοράζεις εισιτήρια για το γήπεδο. Σε αυτή την κατηγορία μπαίνουν και οι «αναβαθμίσεις» που κάνεις, όπως να επιλέξεις μια ακριβότερη μπριζόλα αντί για ένα φθηνότερο χάμπουργκερ ή να αγοράσεις μια Mercedes αντί για ένα πιο οικονομικό αυτοκίνητο.
Τα «θέλω» είναι όλα αυτά τα επιπλέον έξοδα που δεν χρειάζεσαι για να ζήσεις, αλλά σου προσφέρουν ευχαρίστηση και διασκέδαση. Παραδείγματα επιθυμιών είναι:
Ρούχα ή αξεσουάρ που δεν χρειάζεσαι άμεσα, όπως τσάντες ή κοσμήματα
Εισιτήρια για αθλητικά γεγονότα ή συναυλίες
Διακοπές ή ταξίδια που δεν είναι απαραίτητα
Νέα ηλεκτρονικά gadgets, ιδιαίτερα όταν ήδη έχεις κάτι που λειτουργεί καλά
Διαδίκτυο με υπερυψηλή ταχύτητα, αν δεν το χρειάζεσαι για βασική χρήση
Για παράδειγμα, αν το καθαρό σου εισόδημα είναι 1.200 ευρώ, μπορείς να ξοδέψεις μέχρι 360 ευρώ το μήνα για αυτά τα έξτρα πράγματα που σε ευχαριστούν.
20%: Αποταμίευση
Το 20% του καθαρού σου εισοδήματος καλό θα είναι να το διαθέτεις για αποταμιεύσεις και επενδύσεις. Πρέπει να έχεις ένα ταμείο έκτακτης ανάγκης, ιδανικά για τουλάχιστον τρεις μήνες, σε περίπτωση που χάσεις τη δουλειά σου ή συμβεί κάτι απρόβλεπτο. Μετά, μπορείς να εστιάσεις σε πιο μακροχρόνιους στόχους, όπως η συνταξιοδότηση. Παραδείγματα αποταμιεύσεων είναι:
Δημιουργία ταμείου έκτακτης ανάγκης
Αποταμίευση για μελλοντικές αγορές, όπως ένα σπίτι
Αποπληρωμή χρεών πέραν των ελάχιστων δόσεων
Για παράδειγμα, αν το καθαρό σου εισόδημα είναι 1.200 ευρώ το μήνα, θα πρέπει 600 ευρώ να πηγαίνουν για τις ανάγκες σου, 360 ευρώ για επιθυμίες και 240 ευρώ για αποταμιεύσεις.
Η σημασία της αποταμίευσης
Δυστυχώς, στην Ελλάδα αποταμιεύουμε πολύ λιγότερο από όσο χρειάζεται για να καλύψουμε βασικές ανάγκες και μελλοντικές υποχρεώσεις. Η χώρα μας έχει το χαμηλότερο ποσοστό καθαρής εθνικής αποταμίευσης τα τελευταία 17 χρόνια (και μάλιστα αρνητικό) από όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ. Η καθαρή εθνική αποταμίευση προκύπτει όταν αφαιρείται από την ακαθάριστη εθνική αποταμίευση η απόσβεση της αξίας των περιουσιακών στοιχείων.
Ο κανόνας 50-30-20 έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει τους ανθρώπους να διαχειριστούν το εισόδημά τους, έτσι ώστε να έχουν διαθέσιμα χρήματα για έκτακτες ανάγκες και για τη συνταξιοδότηση.
Κάθε νοικοκυριό πρέπει να δίνει προτεραιότητα στη δημιουργία ενός ταμείου έκτακτης ανάγκης, για περιπτώσεις όπως η απώλεια εργασίας, απρόβλεπτα ιατρικά έξοδα ή άλλα ξαφνικά οικονομικά βάρη. Εάν χρησιμοποιήσεις το ταμείο έκτακτης ανάγκης, θα πρέπει να επικεντρωθείς στο να το αναπληρώσεις το συντομότερο δυνατό.
Αν βάζεις στην άκρη 240 ευρώ κάθε μήνα από το εισόδημά σου, μετά από έναν χρόνο θα έχεις 2800 ευρώ ως αποταμίευση, ένα ποσό που μπορεί να σε βοηθήσει σε δύσκολες στιγμές ή να συμβάλει στη μελλοντική σου ασφάλεια. Μετά την κάλυψη αυτών των απαραίτητων εξόδων, μπορείς σταδιακά να αρχίσεις και να επενδύεις, προκειμένου σταδιακά να αυξήσεις την αξία των χρημάτων σου.
Πώς να υιοθετήσεις τον κανόνα του προϋπολογισμού 50-30-20
Δεν υπάρχει ένας τρόπος διαχείρισης του προϋπολογισμού που να ταιριάζει σε όλους, αλλά αυτές οι βασικές συμβουλές για την υιοθέτηση του κανόνα 50-30-20 μπορούν να βοηθήσουν τους περισσότερους.
Παρακολούθησε τα έξοδά σου
Καταγράφοντας τα έξοδά σου για έναν ή δύο μήνες, μπορείς να καταλάβεις καλύτερα τις συνήθειες δαπανών σου. Αναλύοντας πού ξοδεύεις, θα μπορείς να δεις αν ήδη τηρείς την κατανομή 50-30-20. Αυτό θα σου δώσει μια καλύτερη εικόνα για το πόσο μακριά βρίσκεσαι από το στόχο όταν ξεκινάς. Ο μόνος τρόπος για να ξέρεις αν πετυχαίνεις είναι να παρακολουθείς τα πραγματικά σου έξοδα. Μπορείς να το κάνεις εύκολα με ένα αρχείο στο Excel.
Κατανόησε το εισόδημά σου
Η αρχή του προϋπολογισμού 50-30-20 βασίζεται στο να έχεις μια καθαρή εικόνα του εισοδήματός σου. Θυμήσου ότι το ακαθάριστο εισόδημα (πριν από τους φόρους) μπορεί να είναι πολύ διαφορετικό από το καθαρό εισόδημα που τελικά παίρνεις στο χέρι. Αν γνωρίζεις πόσα χρήματα πραγματικά μπαίνουν στον τραπεζικό σου λογαριασμό κάθε μήνα, θα είσαι σε καλύτερη θέση να προσαρμόσεις τον προϋπολογισμό σου στις τρεις κατηγορίες.
Προσδιόρισε τα κρίσιμα έξοδά σου
Τα κρίσιμα έξοδα περιλαμβάνουν δαπάνες όπως το ενοίκιο ή οι πληρωμές στεγαστικού δανείου, λογαριασμούς κοινής ωφέλειας, ψώνια, έξοδα μετακίνησης και ασφάλιστρα. Αυτά είναι απαραίτητα για την καθημερινή ζωή και πιθανώς καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού σου, οπότε πρέπει να είσαι προσεκτικός με αυτά. Δεν υπάρχει μεγάλη ευελιξία εδώ, αφού είναι υποχρεωτικά έξοδα. Για παράδειγμα, το ενοίκιο είναι συνήθως σταθερό για 6-12 μήνες, άρα χρειάζεται σωστή διαχείριση.
Αυτοματοποίησε τις αποταμιεύσεις σου
Η αποταμίευση γίνεται πολύ πιο εύκολη αν την αυτοματοποιήσεις. Μπορείς να ρυθμίσεις αυτόματες μηνιαίες μεταφορές από τον τραπεζικό σου λογαριασμό σε λογαριασμούς αποταμίευσης ή επενδύσεων. Αυτό εγγυάται ότι τα χρήματα σου θα αυξάνονται σταθερά χωρίς να χρειάζεται να το σκέφτεσαι κάθε μήνα. Έτσι, θα έχεις λιγότερη διοικητική «δουλειά» και μπορείς να ελέγχεις πιο εύκολα αν ο προϋπολογισμός σου ταιριάζει με τους στόχους και τον τρόπο ζωής σου.
Διατήρησε τη συνέπεια
Η επιτυχία με τον προϋπολογισμό 50-30-20 απαιτεί συνέπεια. Πρέπει να τηρείς τη στρατηγική σου μακροπρόθεσμα και να αντιστέκεσαι στην επιθυμία να υπερβείς τον προϋπολογισμό ή να ξεφύγεις από την κατανομή των ποσοστών. Είναι πιο εύκολο να πετύχεις όταν έχεις σαφείς οδηγίες που μπορείς να ακολουθήσεις κάθε μήνα. Να θυμάσαι να επαναφέρεις τα όρια δαπανών σου κάθε μήνα και να προσπαθείς να κρατήσεις τη συνέπεια από μήνα σε μήνα.
Για παράδειγμα, αν το καθαρό εισόδημά σου είναι 1.500 ευρώ το μήνα, τότε 750 ευρώ πρέπει να πηγαίνουν στις ανάγκες σου, 450 ευρώ στις επιθυμίες σου, και 300 ευρώ σε αποταμιεύσεις. Αυτός ο απλός διαχωρισμός μπορεί να σε βοηθήσει να διαχειρίζεσαι τα χρήματά σου καλύτερα και να είσαι πιο προετοιμασμένος για το μέλλον.
Συμπέρασμα
Η αποταμίευση δεν είναι πάντα εύκολη, και η ζωή συχνά μας φέρνει απρόβλεπτα έξοδα. Ο κανόνας 50-30-20 δίνει ένα ξεκάθαρο σχέδιο για το πώς να διαχειρίζεσαι το εισόδημά σου μετά τους φόρους. Μπορείς να βρεις τρόπους να μειώσεις τα έξοδά σου και να κατευθύνεις τα χρήματά σου σε πιο σημαντικούς τομείς, όπως ένα ταμείο έκτακτης ανάγκης ή τη συνταξιοδότηση, εάν παρατηρήσεις ότι ξοδεύεις περισσότερα από το 30% σε επιθυμίες.
Φυσικά, η αποταμίευση δεν πρέπει να γίνεται εμμονή. Δεν είναι απαραίτητο να ζούμε σαν Σπαρτιάτες. Όμως, αν έχεις ένα σχέδιο και το τηρείς, θα μπορείς να καλύπτεις τα έξοδά σου και να αποταμιεύεις για το μέλλον, ενώ παράλληλα απολαμβάνεις τις δραστηριότητες που σε κάνουν ευτυχισμένο.
