Τα options (δικαιώματα προαίρεσης) είναι χρηματοοικονομικά συμβόλαια που σου δίνουν τη δυνατότητα να αγοράσεις ή να πουλήσεις ένα χρηματοοικονομικό μέσο σε μια συγκεκριμένη τιμή, μέσα σε ένα καθορισμένο χρονικό διάστημα. Μπορείς να τα βρεις για διάφορα προϊόντα, όπως μετοχές, αμοιβαία κεφάλαια, εμπορεύματα και δείκτες. Όπως και άλλα επενδυτικά εργαλεία, τα options μπορείς να τα αγοράσεις μέσω επενδυτικών λογαριασμών σε πλατφόρμες μεσιτείας.
Στην αρχή, η διαπραγμάτευση options μπορεί να σου φαίνεται κάπως περίπλοκη, αλλά αν κατανοήσεις μερικές βασικές αρχές, θα δεις ότι είναι πιο απλή απ' ό,τι νομίζεις. Συνήθως, τα χαρτοφυλάκια επενδυτών αποτελούνται από διάφορες κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων, όπως μετοχές, ομόλογα, ETFs και αμοιβαία κεφάλαια. Τα options είναι μια προχωρημένη μέθοδος επένδυσης, που αν τη χρησιμοποιήσεις σωστά, μπορεί να σου δώσει πλεονεκτήματα που δεν προσφέρουν αποκλειστικά οι συναλλαγές σε μετοχές και ETFs.
Πώς λειτουργεί το options trading;
Τα options είναι ένα είδος χρηματοοικονομικού εργαλείου που σου δίνει το δικαίωμα (αλλά όχι την υποχρέωση) να αγοράσεις ή να πουλήσεις μια μετοχή (ή ένα άλλο χρηματοπιστωτικό προϊόν) σε συγκεκριμένη τιμή μέσα σε ένα χρονικό διάστημα.
Για παράδειγμα: Σκέψου ότι πληρώνεις ένα μικρό ποσό για να «κλείσεις» μια τιμή αγοράς μιας μετοχής, χωρίς να είσαι υποχρεωμένος να την αγοράσεις τελικά. Αν η τιμή της μετοχής ανέβει, μπορείς να την αγοράσεις φθηνότερα από την τρέχουσα αξία και να κερδίσεις. Αν πέσει, απλά αφήνεις το δικαίωμα να λήξει και χάνεις μόνο το ποσό που πλήρωσες για το δικαίωμα.
Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι options:
Call option: Σου δίνει το δικαίωμα να αγοράσεις.
Put option: Σου δίνει το δικαίωμα να πουλήσεις.
Το σημαντικό είναι να καταλάβεις ότι τα options είναι πιο περίπλοκα από τις απλές αγοραπωλησίες μετοχών, γι' αυτό χρειάζεται να προσέχεις και να κατανοείς τους κινδύνους πριν ασχοληθείς (και γενικά καλό θα ήταν να μην ασχοληθείς, αν διαβάζεις αυτό το άρθρο).
Πρακτικό παράδειγμα
Ας πούμε ότι παρακολουθείς τη μετοχή της Acme Inc, που σήμερα κοστίζει 150 ευρώ. Πιστεύεις ότι σε τρεις μήνες, μετά την κυκλοφορία ενός νέου προϊόντος, η μετοχή θα ανέβει στα 170 ευρώ. Αντί να αγοράσεις τη μετοχή (γιατί θα χρειαστείς πολλά χρήματα), αποφασίζεις να αγοράσεις ένα call option.
Τα δεδομένα:
Τιμή αγοράς μετοχής (strike price): 150 ευρώ.
Κόστος του option (premium): 5 ευρώ ανά μετοχή.
Διάρκεια: 3 μήνες.
Το option σου δίνει το δικαίωμα να αγοράσεις 100 μετοχές.
Σενάριο 1: Η μετοχή ανεβαίνει στα 170 ευρώ
Στο τέλος των τριών μηνών, η τιμή της Acme Inc. είναι όντως 170 ευρώ. Ενεργοποιείς το δικαίωμα και αγοράζεις τις 100 μετοχές στα 150 ευρώ. Στη συνέχεια, τις πουλάς αμέσως στα 170 ευρώ.
Κέρδος ανά μετοχή: 170 - 150 = 20 ευρώ.
Συνολικό κέρδος: 20 x 100 = 2.000 ευρώ.
Κόστος option: 5 x 100 = 500 ευρώ.
Καθαρό κέρδος: 2.000 - 500 = 1.500 ευρώ.
Σενάριο 2: Η μετοχή πέφτει στα 140 ευρώ
Η τιμή είναι 140 ευρώ στο τέλος των τριών μηνών. Δεν σε συμφέρει να αγοράσεις τις μετοχές στα 150 ευρώ. Αφήνεις το option να λήξει.
Χάνεις μόνο το κόστος του option: 500 ευρώ.
Παρατηρείς ότι το κόστος του premium παραμένει πάντα σταθερό. Όταν αγοράζεις ένα option, έχεις το δικαίωμα να κάνεις συναλλαγή με το υποκείμενο περιουσιακό στοιχείο, αλλά δεν είσαι υποχρεωμένος να το κάνεις. Αν αποφασίσεις να προχωρήσεις, αυτό λέγεται ότι "ασκείς" το option (exercising the option). Από την άλλη, όταν πουλάς ένα option, έχεις την υποχρέωση να εκπληρώσεις τους όρους του συμβολαίου. Εκεί τα πράγματα γίνονται πιο σύνθετα, καθώς μπορεί να βρεθείς αντιμέτωπος με απεριόριστο ρίσκο ζημιών.
Τι γίνεται με τα premiums
Το premium ενός option είναι η τιμή που πληρώνεις για να αγοράσεις το συμβόλαιο του option. Είναι ουσιαστικά το "κόστος" για να αποκτήσεις το δικαίωμα να αγοράσεις ή να πουλήσεις την υποκείμενη μετοχή σε μια συγκεκριμένη τιμή (strike price) μέσα σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και καθορίζεται από διάφορους παράγοντες.
Intrinsic value (ρεαλιστική αξία)
Call Option: Η εσωτερική αξία είναι η διαφορά μεταξύ της τρέχουσας τιμής της μετοχής και του strike price, αν η τιμή της μετοχής είναι υψηλότερη.
Παράδειγμα:
Τιμή μετοχής: €60
Strike price: €50
Εσωτερική αξία: €10.
Αν η τιμή της μετοχής είναι χαμηλότερη από το strike price, η εσωτερική αξία είναι €0 (δεν συμφέρει να ασκήσεις το δικαίωμα).
Put Option: Η εσωτερική αξία είναι η διαφορά μεταξύ του strike price και της τρέχουσας τιμής της μετοχής, αν η τιμή της μετοχής είναι χαμηλότερη. Παράδειγμα:
Strike price: €60
Τιμή μετοχής: €50
Εσωτερική αξία: €10.
Χρονική Αξία (Time Value)
Η χρονική αξία αντικατοπτρίζει το "επιπλέον" ποσό που πληρώνεις για την πιθανότητα το option να αποκτήσει μεγαλύτερη αξία μέχρι τη λήξη του.
Όσο μεγαλύτερη είναι η διάρκεια μέχρι τη λήξη, τόσο μεγαλύτερη η χρονική αξία, γιατί υπάρχει περισσότερος χρόνος για να κινηθεί η τιμή της μετοχής υπέρ σου.
Η χρονική αξία μειώνεται όσο πλησιάζει η λήξη. Αυτό ονομάζεται time decay.
Μεταβλητότητα (Volatility)
Η μεταβλητότητα μετρά πόσο αναμένεται να κινηθεί η τιμή της μετοχής.
Υψηλή μεταβλητότητα = υψηλότερο premium, γιατί αυξάνεται η πιθανότητα το option να γίνει κερδοφόρο ("in the money").
Μετοχές με μικρή μεταβλητότητα έχουν χαμηλότερα premiums, γιατί οι τιμές τους δεν αναμένονται να αλλάξουν δραματικά.
Πώς μπορεί κάποιος να κερδίσει χρήματα μέσω options
Οι συναλλαγές με options είναι μια πολύ προχωρημένη μέθοδος και απαιτεί στρατηγική. Για να γίνει κερδοφόρα, χρειάζεται να έχεις έναν μηχανισμό που να προβλέπει την κίνηση της τιμής. Και κάτι μου λέει ότι μάλλον δεν την έχεις. Αυτός ο μηχανισμός μπορεί να βασίζεται είτε σε ποσοτικούς παράγοντες, όπως τα διαγράμματα και τα δεδομένα, είτε σε ποιοτικούς παράγοντες, όπως το συναίσθημα της αγοράς.
Για παράδειγμα, αν η στρατηγική σου είναι να κάνεις συναλλαγές κατά τη διάσπαση μιας τιμής (breakout), θα πρέπει να παρακολουθείς συνεχώς τη μετοχή που σε ενδιαφέρει. Μόλις παρατηρήσεις διάσπαση σε κάποιο διάγραμμα, μπορείς να αγοράσεις call options και να περιμένεις να δεις αν η διάσπαση θα οδηγήσει σε κέρδος ή όχι.
Το βασικό σε αυτή τη διαδικασία είναι να παρακολουθείς την τιμή της υποκείμενης μετοχής και να κάνεις τις κινήσεις σου όταν πληρούνται οι κατάλληλες προϋποθέσεις. Αν και η διαπραγμάτευση μετοχών είναι σχετικά απλή, τα options είναι πιο περίπλοκα και πιο επικίνδυνα. Παρέχουν τη δυνατότητα να πολλαπλασιάσεις το κεφάλαιό σου, αλλά υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να χάσεις ολόκληρο το ποσό που πλήρωσες για το premium.
Οι κίνδυνοι των premiums
Όπως είδαμε παραπάνω, premium είναι το ποσό που πληρώνεις για να αγοράσεις ένα option. Αυτό το ποσό μπορεί να αλλάξει ανάλογα με την τιμή της υποκείμενης μετοχής. Για παράδειγμα, αν πληρώσεις €10 premium όταν η τιμή της μετοχής είναι €100, και η τιμή της μετοχής αυξηθεί κατά 20% στα €120, το premium μπορεί να ανέβει στα €25. Αυτό σημαίνει ότι η απόδοσή σου είναι 150% στο premium που πλήρωσες, ενώ η υποκείμενη μετοχή έκανε μόνο 20% απόδοση.
Από την άλλη, αν η τιμή της υποκείμενης μετοχής πέσει κατά 20%, το premium σου μπορεί να μειωθεί κατά 90%. Αυτή η μόχλευση είναι ο λόγος που τα options είναι τόσο επικερδή αλλά και τόσο επικίνδυνα.
Λόγω της μόχλευσης, μια μικρή κίνηση στην υποκείμενη τιμή μπορεί να προκαλέσει τεράστιες αλλαγές στην τιμή του option. Αυτός είναι και ο λόγος που χρειάζεσαι ένα δοκιμασμένο σύστημα συναλλαγών. Δεν μπορείς να αγοράζεις και να πουλάς options τυχαία και να περιμένεις να κερδίσεις.
Η σημασία της διαχείρισης κινδύνου
Η διαχείριση κινδύνου είναι το πιο κρίσιμο στοιχείο στις συναλλαγές με options. Εξαιτίας της μόχλευσης, οι απώλειες μπορούν να είναι γρήγορες και μεγάλες. Οι επιτυχημένοι traders ρισκάρουν μόνο ένα μικρό ποσοστό του κεφαλαίου τους (συνήθως όχι πάνω από 2%) σε κάθε συναλλαγή. Τα μεγάλα ανοίγματα μπορεί να καταστρέψουν τον λογαριασμό σου.
Η διαπραγμάτευση options, όπως κάθε επενδυτική στρατηγική, έχει τα δικά της πλεονεκτήματα και κινδύνους. Είναι σημαντικό να τα κατανοήσεις για να αποφύγεις δαπανηρά λάθη.
Από τη μία, τα options προσφέρουν μεγαλύτερη ευελιξία και ρευστότητα. Μπορείς να επενδύσεις με μικρότερα ποσά κεφαλαίου συγκριτικά με άλλες επενδυτικές επιλογές. Επιπλέον, μπορούν να σου παρέχουν προστασία από πτώσεις της αγοράς και να συμβάλουν στη διαφοροποίηση του χαρτοφυλακίου σου.
Από την άλλη, η διαπραγμάτευση options μπορεί να είναι πιο ριψοκίνδυνη από την απλή αγορά μετοχών, ETFs ή ομολόγων. Το να προβλέψεις την κίνηση της τιμής μιας μετοχής είναι δύσκολο. Αν η πρόβλεψή σου αποδειχθεί λανθασμένη, οι απώλειες μπορεί να είναι μεγάλες ή ακόμα και απεριόριστες. Γι’ αυτό, πριν ξεκινήσεις, σκέψου αν η συγκεκριμένη στρατηγική ταιριάζει με τους στόχους σου και το ρίσκο που μπορείς να αντέξεις.
Στρατηγικές διαπραγμάτευσης options που μπορεί να σε ενδιαφέρουν
Αν κατανοήσεις τις βασικές έννοιες, μπορείς να προχωρήσεις σε πιο προχωρημένες στρατηγικές διαπραγμάτευσης options. Κάποιες από τις πιο συνηθισμένες είναι οι εξής:
Covered Calls
Σε αυτή τη στρατηγική κάνεις δύο κινήσεις:
Αγοράζεις ένα υποκείμενο περιουσιακό στοιχείο.
Πουλάς call options για το ίδιο περιουσιακό στοιχείο.
Εφόσον η τιμή της μετοχής δεν ξεπεράσει την τιμή εξάσκησης, μπορείς να αποκομίσεις κέρδη πουλώντας τα call options για τις μετοχές σου.
Married Puts
Αυτή η στρατηγική περιλαμβάνει την αγορά ενός περιουσιακού στοιχείου και ταυτόχρονα την αγορά put options για τον ίδιο αριθμό μετοχών. Με αυτόν τον τρόπο προστατεύεις την επένδυσή σου από πτώση τιμής, αφού μπορείς να πουλήσεις στην προκαθορισμένη τιμή εξάσκησης.
Long Straddle
Η στρατηγική αυτή περιλαμβάνει την ταυτόχρονη αγορά ενός call και ενός put για το ίδιο περιουσιακό στοιχείο, με την ίδια τιμή εξάσκησης και ημερομηνία λήξης. Είναι κατάλληλη όταν δεν είσαι σίγουρος για την κατεύθυνση της τιμής, αλλά περιμένεις μεγάλες διακυμάνσεις.
Οι παραπάνω στρατηγικές σου δίνουν τη δυνατότητα να εκμεταλλευτείς τις ευκαιρίες που προσφέρουν τα options, αλλά απαιτούν σωστή κατανόηση και προσοχή.
Συμπέρασμα
Συμπερασματικά, η διαπραγμάτευση options είναι μια ιδιαίτερα περίπλοκη και ριψοκίνδυνη επενδυτική στρατηγική. Παρά τα πιθανά οφέλη που μπορεί να προσφέρει, η πλειοψηφία των επενδυτών, ειδικά όσοι δεν έχουν εμπειρία, καταλήγουν να χάνουν χρήματα. Η δυσκολία στην πρόβλεψη των κινήσεων της αγοράς, οι υψηλές προμήθειες και η πιθανότητα απεριόριστων απωλειών καθιστούν τα options ακατάλληλη επιλογή για τους περισσότερους. Αν θέλεις να επενδύσεις, ίσως είναι καλύτερο να εστιάσεις σε πιο σταθερές και προβλέψιμες επιλογές, όπως ETFs ή ομόλογα, που προσφέρουν μικρότερο ρίσκο και καλύτερες πιθανότητες απόδοσης μακροπρόθεσμα.
