Παθητικό εισόδημα. Η δυνατότητα να κερδίζεις χρήματα χωρίς να κάνεις σχεδόν τίποτα. Υπάρχει κάτι καλύτερο από το να κοιμάσαι και τα ευρώ να ρέουν στο λογαριασμό σου χωρίς να κουνήσεις το μικρό σου δαχτυλάκι; Δύσκολα. Δεν είναι τυχαίο που βλέπεις άπειρες διαφημίσεις με μεθόδους που υπόσχονται να σου διδάξουν τα μυστικά του παθητικού εισοδήματος, ή άρθρα που να προτείνουν τις ίδιες και τις ίδιες μεθόδους. Οι εκατομμυριούχοι, λένε, έχουν επτά διαφορετικές ροές εισοδήματος – και προφανώς θα πρέπει να ακολουθήσεις κι εσύ το παράδειγμα τους αν θες να αράζεις και να βγάζεις χρήμα.
Αλλά υπάρχει ένα μικρό θέμα: το παθητικό εισόδημα, με την έννοια που το παρουσιάζουν, δεν υπάρχει στην πραγματικότητα. Υπάρχουν, βέβαια, τρόποι να βγάζεις χρήματα που διαφέρουν από το κλασικό οχτάωρο – όπου η δουλειά σου πληρώνεται άμεσα και γραμμικά.
Όμως, η συντριπτική πλειοψηφία αυτών των λεγόμενων «παθητικών» στρατηγικών εισοδήματος που διαφημίζονται στο διαδίκτυο – ειδικά στο YouTube – είναι παραπλανητικές στην καλύτερη και εντελώς κατασκευασμένες στη χειρότερη, στοχεύοντας συχνά σε ανθρώπους που βρίσκονται σε οικονομική ανάγκη.
Εδώ να ξεκαθαρίσουμε ότι αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν στρατηγικές που αξίζουν τον κόπο. Ο όρος «παθητικό εισόδημα» μπορεί να μην είναι ο κατάλληλος, αλλά υπάρχουν μέθοδοι που ενδέχεται να σου αποφέρουν κάποια κέρδη με τον καιρό. Όμως επί της ουσίας μεταφέρουν τον κύριο όγκο της δουλειάς στην αρχή. Μέθοδος που θα σου φέρει χρήμα στα καλά καθούμενα, χωρίς προσπάθεια, δεν υπάρχει, ούτε και θα υπάρξει ποτέ.
Για όλα αυτά που ακούγονται υπερβολικά καλά για να είναι αληθινά, και υπόσχονται εισόδημα χωρίς καμία προσπάθεια, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να καταλήξεις να χάσεις χρήματα. Ειδικά αν λάβεις υπόψη τα τέλη ή τα κόστη συμμετοχής που απαιτούνται ακόμα και για να ξεκινήσεις.
Ας δούμε, λοιπόν, γιατί το «παθητικό εισόδημα» δεν είναι το μαγικό εισιτήριο για τα πλούτη που παρουσιάζεται, αλλά και γιατί συνεχίζεις να το βλέπεις παντού.
Τι πραγματικά σημαίνει “παθητικό” εισόδημα
Ο όρος «παθητικό εισόδημα» αναφέρεται συχνά σε ένα είδος εισοδήματος που, θεωρητικά, συντηρείται από μόνο του. Δηλαδή, από τη στιγμή που το έχεις δημιουργήσει, δεν χρειάζεται να συμμετέχεις ενεργά, αφήνοντάς σου χρόνο για να αράξεις δίπλα στην πισίνα, να παίζεις video games ή να κάνεις ό,τι σου αρέσει.
Ωστόσο, εκτός κι αν μιλάμε για κάποιο απροσδόκητο λαχείο ή μια τυχερή κληρονομιά, δεν υπάρχει πραγματικά αυτό που λέγεται «παθητικό» εισόδημα – τουλάχιστον όχι όπως το φαντάζεται ο περισσότερος κόσμος. Στην πραγματικότητα, όταν οι άνθρωποι μιλούν για παθητικό εισόδημα, αναφέρονται σε ένα από τα δύο πράγματα:
Εισόδημα από επενδύσεις
Εισόδημα από επιχειρηματικές δραστηριότητες
Αυτές οι στρατηγικές σίγουρα έχουν αξία και σου επιτρέπουν να αμείβεσαι με διαφορετικό τρόπο για την προσπάθειά σου. Όμως δεν εξαλείφουν την ανάγκη για προσπάθεια – κι αυτό είναι λογικό. Οτιδήποτε υπόσχεται μεγάλα κέρδη χωρίς κανέναν κόπο, συνήθως αποδεικνύεται απάτη (ή είναι τζόγος, που μέχρι κι αυτός απαιτεί ενεργή ενασχόληση).
Εισόδημα από επενδύσεις
Ας ξεκινήσουμε με το επενδυτικό εισόδημα, δηλαδή την ιδέα του να κατέχεις περιουσιακά στοιχεία που σου αποφέρουν κάποια απόδοση – όπως μετοχές, ομόλογα ή ενοικιαζόμενα ακίνητα.
Φυσικά, ως επενδυτική πλατφόρμα, θέλουμε να κερδίζεις χρήματα από τις επενδύσεις σου. Αλλά, για να είμαστε ρεαλιστές, το επενδυτικό εισόδημα έχει έναν σημαντικό περιορισμό: χρειάζεται να έχεις ήδη κεφάλαια για να αποκτήσεις αυτά τα περιουσιακά στοιχεία.
Πολλές φορές ακούς ότι οι εκατομμυριούχοι έχουν επτά διαφορετικές ροές εισοδήματος, μια αναφορά που βασίζεται σε μια παλιά έκθεση του Αμερικανικού IRS. Αυτό που συνήθως δεν αναφέρεται είναι ότι τέσσερις από αυτές τις ροές (μερίσματα, ενοίκια, τόκοι και κεφαλαιακά κέρδη) απαιτούν να έχεις ήδη ένα σημαντικό ποσό κεφαλαίου για να βγάλεις ουσιαστικά κέρδη.
Για παράδειγμα, αν μπορούσες να εξασφαλίσεις μια αξιόπιστη απόδοση 7% στα χρήματά σου και ήθελες να αντικαταστήσεις έναν ετήσιο μισθό 30.000 ευρώ (ένας αρκετά καλός μισθός για την Ελλάδα), θα χρειαζόταν να έχεις αποταμιεύσει γύρω στα 450.000 ευρώ, χωρίς να υπολογίσουμε τους φόρους. Όχι και τόσο εύκολο πρώτο βήμα για να ξεκινήσεις το «παθητικό» εισόδημα, σωστά;
Η πραγματικότητα των «εύκολων» συστημάτων χρημάτων
Υπάρχουν στρατηγικές εκεί έξω που υπόσχονται να σου αποφέρουν παθητικό εισόδημα χωρίς να χρειάζεται αρχικό κεφάλαιο ή προσπάθεια – όπως επενδυτικά bots που παίρνουν ό,τι έχεις και το αυξάνουν γρηγορότερα από την αγορά με ένα “ειδικό” λογισμικό ή σεμινάρια που υπόσχονται ότι θα σε μάθουν πώς να χτίσεις αυτοκρατορία ακινήτων με μια προκαταβολή πέντε τοις εκατό σε διάφορα ακίνητα, ακόμα και αν είσαι μόλις 19 χρονών.
Το πρόβλημα είναι ότι αυτά τα προϊόντα ποτέ δεν παρουσιάζουν την πραγματική ισορροπία ρίσκου και ανταμοιβής που αντιμετωπίζεις αν τα εφαρμόσεις. Η ιδέα, για παράδειγμα, να βάλεις όλα σου τα χρήματα σε προκαταβολή για ένα ενοικιαζόμενο ακίνητο είναι παρακινδυνευμένη – αποτελεί κακή οικονομική συμβουλή. Τα ακίνητα είναι γενικά καλή επενδυτική κατηγορία και μπορούν όντως να βοηθήσουν στην οικοδόμηση πλούτου λόγω εισοδημάτων από ενοίκια και ανατίμησης. Όμως, έρχονται με μεγάλες απροσδόκητες δαπάνες και κινδύνους, όπως:
Ένας χαλασμένος θερμοσίφωνας
Μια διαρροή που πάει βαθύτερα από όσο υπολόγιζες
Ο κίνδυνος να αυξηθούν οι δόσεις σου, άν έχεις κυμαινόμενο επιτόκιο
Αν δεν έχεις ένα ταμειακό απόθεμα για να καλύψεις αυτά τα απρόβλεπτα έξοδα ή αντέχεις μερικούς μήνες χωρίς ενοίκιο από τους ενοικιαστές, τότε αυτό μπορεί να σε βουλιάξει οικονομικά.
Όσο για τα trading – απλώς δεν λειτουργούν. Δεν έχει σημασία ποιος YouTuber ισχυρίστηκε ότι του έφεραν απόδοση 20% τον περασμένο μήνα· πρόκειται για φαινόμενο survivorship bias. Το ίδιο θα μπορούσε να σου υπόσχεται κι ένα καζίνο, επειδή οι πιθανότητες είναι παρόμοιες.
Η πραγματικότητα του επενδυτικού εισοδήματος
Είναι εύκολο να καταλάβεις γιατί έχω ενστάσεις με όσους παρουσιάζουν το επενδυτικό εισόδημα ως κάτι απόλυτα «παθητικό». Ναι, αν φτάσεις σε ένα σημείο όπου έχεις αρκετό κεφάλαιο, μπορεί να γίνει ένα σημαντικό εργαλείο για να ελευθερώσεις τον χρόνο σου και να στηριχτείς σε αυτό. Όμως, για να βασιστείς πραγματικά σε αυτό το είδος εισοδήματος, χρειάζεσαι πολύ μεγαλύτερη αποταμίευση από αυτήν που οι περισσότεροι μπορούν να συγκεντρώσουν μέσω ενεργής εργασίας και ενός μισθού, ακόμα και αρκετά υψηλού.
Αλλά τι γίνεται με άλλες μορφές παθητικού εισοδήματος; Επιστρέφοντας στις επτά ροές εισοδήματος των εκατομμυριούχων που συχνά αναφέρονται, όταν αφαιρέσεις το εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες (που θεωρείται «για τους χαμένους» σε αυτά τα σενάρια), μένουν δύο κύριες επιλογές:
Δικαιώματα/αδειοδοτήσεις
Κέρδη από επιχειρήσεις (γνωστό και ως επιχειρηματικό εισόδημα)
Και οι δύο αυτοί τρόποι εισοδήματος προσφέρουν δυνατότητες, αλλά όπως θα δούμε, ούτε αυτά είναι εντελώς χωρίς προσπάθεια ή ρίσκο.
Ο μύθος της παθητικής επιχειρηματικότητας
Η ιδέα ότι το εισόδημα ενός επιχειρηματία είναι «παθητικό» ακούγεται, για να το θέσουμε ήπια, κάπως αστεία. Σύμφωνα με έρευνα του New York Enterprise, ο μέσος ιδιοκτήτης μικρής επιχείρησης εργάζεται διπλάσιες ώρες από τους υπαλλήλους του, με το 25% να δουλεύει τουλάχιστον 60 ώρες την εβδομάδα. Έτσι, το να αφήσεις τη μισθωτή εργασία για να «ελευθερώσεις» τον χρόνο σου μέσω μιας επιχείρησης, δεν είναι καθόλου ρεαλιστικό.
Παρόλα αυτά, υπάρχουν ορισμένα εγχειρήματα που διαφημίζονται στο διαδίκτυο, υποσχόμενα ότι θα σου επιτρέψουν να δημιουργήσεις μια επιχείρηση που «δουλεύει μόνη της» χωρίς να χρειάζεται σχεδόν καμία προσπάθεια – κάτι που απλά δημιουργείς και το αφήνεις στην τύχη του για να σου αποφέρει χρήματα. Σε αυτά περιλαμβάνονται:
Καταστήματα drop shipping
Στρατηγικές τοποθέτησης διαφημίσεων
Πώληση ψηφιακών προϊόντων
Δημιουργία περιεχομένου
Συχνά αμφίβολα πυραμιδικά σχήματα που υπόσχονται «Οικονομική Ελευθερία» αν πείσεις άλλους τρεις να πληρώσουν για το πρόγραμμα που μόλις αγόρασες, συνήθως με συνδρομή μερικών δεκάδων ευρώ κάθε μήνα.
Στην πραγματικότητα, όμως, καμία από αυτές τις στρατηγικές δεν είναι απολύτως χωρίς κόπο ή ρίσκο – το «παθητικό» κομμάτι της επιχειρηματικότητας σπάνια είναι τόσο απλό όσο παρουσιάζεται.
Η πραγματικότητα των ψηφιακών προϊόντων
Ας είμαστε ειλικρινείς, ορισμένες από αυτές τις στρατηγικές μπορούν πράγματι να αποφέρουν έσοδα. Για παράδειγμα, με τα ψηφιακά προϊόντα, η ιδέα είναι ότι μόλις δημιουργήσεις κάτι που έχει αξία και το ανεβάσεις στο διαδίκτυο, μπορείς να το πουλάς ξανά και ξανά, χωρίς να χρειάζεται συνεχή προσπάθεια. Υπάρχει, όντως, αλήθεια σε αυτή τη στρατηγική, καθώς δεν απαιτεί την ίδια συντήρηση με μια παραδοσιακή επιχείρηση. Ωστόσο, για να φτάσεις στο σημείο όπου το προϊόν σου έχει αξία, χρειάζεται αρκετή δουλειά – κάτι που εξηγεί γιατί οι υποσχέσεις υψηλών κερδών με χαμηλή προσπάθεια συχνά δεν ισχύουν.
Το παράδειγμα του Drop Shipping
Ας πάρουμε για παράδειγμα το Drop Shipping. Η βασική ιδέα είναι να δημιουργήσεις ένα ηλεκτρονικό κατάστημα που πουλάει προϊόντα τα οποία παράγονται και αποστέλλονται από τρίτους. Έτσι, μπορείς να βγάλεις κέρδος χωρίς να ασχολείσαι με τα logistics. Η αρχική εγκατάσταση μπορεί να πάρει μόλις λίγες ώρες και πιθανότατα κοστίζει κάτω από 500 ευρώ για να στήσεις έναν διαδικτυακό τομέα ή ένα e-shop – ίσως και λιγότερο αν χρησιμοποιήσεις πλατφόρμες όπως το Amazon ή υπηρεσίες τύπου Teespring, όπου σχεδιάζεις τα δικά σου προϊόντα (όπως μπλουζάκια) και τα πουλάς απευθείας.
Αφού στήσεις το κατάστημα, όλα είναι αρκετά αυτοματοποιημένα, χωρίς να χρειάζεται να βρίσκεσαι εκεί για κάθε πώληση. Φοβερό, έτσι; Πού είναι, λοιπόν, η παγίδα σε αυτή τη φαινομενικά απλή και οικονομική στρατηγική;
Εδώ είναι το θέμα: Επειδή είναι τόσο εύκολο για κάποιον να δημιουργήσει ένα κατάστημα και να πουλήσει κάτι, υπάρχει τεράστιος ανταγωνισμός. Μπορείς να είσαι σίγουρος ότι χιλιάδες άλλοι θα κάνουν το ίδιο, πιθανώς πουλώντας το ίδιο προϊόν, γεμίζοντας την αγορά με τα ίδια πράγματα, ενώ μπορεί να υπάρχουν ελάχιστοι άνθρωποι που πραγματικά ενδιαφέρονται να τα αγοράσουν.
Πετυχαίνει κανείς με αυτές τις στρατηγικές;
Ίσως αναρωτιέσαι: «Γιατί τότε κάποιοι πετυχαίνουν χρησιμοποιώντας αυτές τις στρατηγικές;» Πιθανώς να έχεις ακούσει για την ιστορία κάποιου γνωστού σου από τη Νίκαια που βγάζει 10 χιλιάρικα την εβδομάδα επειδή έκανε ένα απλό e-commerce site ή επειδή έκανε το τάδε σεμινάριο.
Πρώτα απ’ όλα, τα περισσότερα παραδείγματα επιτυχίας που παρουσιάζονται σε τέτοιες διαφημίσεις είναι εξαιρετικά μεροληπτικά και δεν πρέπει να βασίζεσαι σε αυτά. Όσοι επιλέγουν να προωθούν μεμονωμένες ιστορίες επιτυχίας αντί να δείχνουν στατιστικά στοιχεία για τη συνολική επιτυχία της στρατηγικής, μάλλον κρύβουν από πίσω χιλιάδες άλλους μαθητές που δεν κατάφεραν να αποσβέσουν ούτε τα έξοδα της προσπάθειας τους.
Παρόλα αυτά, υπάρχουν περιπτώσεις όπου κάποιοι όντως καταφέρνουν να κερδίσουν χρήματα με αυτά τα επιχειρηματικά εγχειρήματα. Υπάρχουν συνήθως τρεις βασικοί λόγοι για τους οποίους συμβαίνει αυτό:
Καλό timing: Οι αποδόσεις από τέτοια εγχειρήματα τείνουν να μειώνονται γρήγορα καθώς περισσότεροι άνθρωποι επωφελούνται από αυτά, δημιουργώντας υπερπροσφορά που εξανεμίζει τις ευκαιρίες για τους υπόλοιπους. Πρόκειται για ένα είδος arbitrage: ακόμη και όσοι κερδίζουν κάποια χρήματα στην αρχή, πιθανότατα δεν βλέπουν βιώσιμη ροή εσόδων. Ένα επιτυχημένο κατάστημα drop shipping, για παράδειγμα, μπορεί να παράγει έσοδα για μερικούς μήνες, ίσως και έναν χρόνο, αλλά η δραστηριότητα θα πέσει αν απλώς αφεθεί στην τύχη της. Αν, λοιπόν, δεις μια διαφήμιση για ένα μάθημα που δημιουργήθηκε με βάση αυτή τη στρατηγική, μπορείς να υποθέσεις ότι η ευκαιρία μάλλον έχει ήδη περάσει.
Τύχη: Κάθε μέρα ανεβαίνουν πάνω από 720.000 ώρες περιεχομένου στο YouTube, και σχεδόν το 90% από αυτό δεν φτάνει ποτέ τις 1.000 προβολές. Η τύχη παίζει ρόλο σε κάθε επιχειρηματική προσπάθεια και το ίδιο ισχύει για τα διαδικτυακά μαθήματα, τα ebooks, τα blogs και κάθε ψηφιακό προϊόν – πρέπει να διακριθείς σε μια θάλασσα από άλλους δημιουργούς για να επιπλεύσεις.
Προσπάθεια: Περίπου το 90% των καταστημάτων ηλεκτρονικού εμπορίου αποτυγχάνουν μέσα στους πρώτους τέσσερις μήνες, ακόμη κι αν έχουν μοναδικά προϊόντα. Εκείνοι που θα πάνε καλά είναι συνήθως αυτοί που αφιερώνουν περισσότερο χρόνο και προσπάθεια, συνεργάζονται με προμηθευτές για να εξασφαλίσουν νέα προϊόντα πριν τους προλάβουν οι ανταγωνιστές και προωθούν ενεργά τα προϊόντα τους. Αν και ένα επιτυχημένο προϊόν μπορεί να φέρει κάποια επαναλαμβανόμενα έσοδα, αυτά τα έσοδα συνήθως μειώνονται με τον χρόνο. Τα διαρκή έσοδα από ένα κανάλι στο Youtube ή σε ένα blog, για παράδειγμα, απαιτούν συνεχές νέο περιεχόμενο. Και πραγματικά, δεν υπάρχει τίποτε το παθητικό σε αυτό.
Τα πραγματικά χρήματα στο “παθητικό” εισόδημα
Γιατί λοιπόν βλέπουμε συνεχώς άλλους να προωθούν αυτές τις διάφορες στρατηγικές; Πολύ απλά, γιατί μία από τις πιο προσοδοφόρες “ενεργητικού” εισοδήματος είναι η πώληση στρατηγικών παθητικού εισοδήματος!
Δεν υπάρχει τίποτα πιο ελκυστικό από την ιδέα του να βγάζεις χρήματα χωρίς καμία προσπάθεια. Ο λόγος που βλέπεις διαφημίσεις για το πώς το Drop Shipping “κάνει ανθρώπους πλούσιους” δεν είναι επειδή το ίδιο το Drop Shipping αποφέρει αυτά τα κέρδη, αλλά επειδή το άτομο που σερβίρει τη διαφήμιση βγάζει χρήματα πουλώντας αυτήν την ιδέα – μέσα από τα τέλη εγγραφής για το μάθημά του ή την ακαδημία του. Πιθανότατα, στην πραγματικότητα, θα έβγαζες λιγότερα χρήματα με αυτόν τον τρόπο σε σχέση με το να έπιανες οποιαδήποτε part time δουλειά, ακόμα και στην Ελλάδα..
Συμπέρασμα
Ίσως αυτό το άρθρο να μην είναι αυτό που ήθελες να δείς ψάχνοντας για ιδέες παθητικού εισοδήματος. Η πρόθεσή μου δεν είναι να σε αποθαρρύνω από το να δοκιμάσεις μία από αυτές τις στρατηγικές παθητικού εισοδήματος αν αυτό είναι που θέλεις να κάνεις. Αν πιστεύεις ότι υπάρχει ζήτηση για ένα διαδικτυακό μάθημα ή ένα ηλεκτρονικό βιβλίο σε ένα θέμα στο οποίο είσαι καλός, τότε προχώρα – ίσως να βγάλεις και κάποια χρήματα από αυτό, κυνηγώντας το πάθος σου.
Απλά, η συμβουλή μου είναι να ξεκινήσεις με ρεαλιστικές προσδοκίες:
Το παθητικό εισόδημα στην πράξη σημαίνει ότι η δουλειά γίνεται στην αρχή, δεν εξαλείφεται τελείως.
Οι περισσότερες στρατηγικές απαιτούν κάποια μορφή συνεχούς προσπάθειας για να διατηρηθούν τα έσοδα.
Το κέρδος που θα έχεις θα εξαρτηθεί από την εφαρμογή της στρατηγικής και κυρίως από τη δική σου προσπάθεια.
Όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι πρέπει να κρίνουμε τους ανθρώπους που μοιράζονται ιδέες για έξτρα εισόδημα, ούτε να απορρίψουμε τον όρο «παθητικό εισόδημα». Υπάρχει, άλλωστε, αξία στο να δοκιμάζεις επιχειρηματικές ιδέες για να χτίσεις συμπληρωματικό εισόδημα.
Αν λοιπόν θέλεις να δοκιμάσεις μια από αυτές τις στρατηγικές, καλή επιτυχία! Απλά, πρόσεχε πόσο χρόνο και χρήμα επενδύεις και σκέψου αν αξίζει τον κόπο. Ίσως να μην χρειάζεται να προσθέσεις στο κόστος σου με την αγορά ενός μαθήματος 2.000 ευρώ για το Drop Shipping από κάποιον που απλώς προσπαθεί να χρηματοδοτήσει τη δική του στρατηγική “παθητικού” εισοδήματος. Αν η στρατηγική του όντως δούλευε, δεν θα χρειαζόταν να σου πουλάει διαφήμιση στο YouTube.
